देवोत्थान एकादशी

अद्य देवोत्थान एकादशी अस्ति.
लोकभाषायां इदम् "देव‌उठनी एकादशी" नाम्ना प्रचलितोऽस्ति. इत्येक: पवित्र दिवस: सम्पूर्ण भारतवर्षे.

कार्तिक मासस्य शुक्लपक्षस्य एकादश्याम् तिथौ देवोत्थान एकादशी भवति. इत्येक: पवित्र: दिवस: सम्पूर्ण भारतवर्षे.

मान्यतास्ति यत भगवान् श्रीविष्णु: अद्यैव प्रत्येक सम्वत्सरे चातुर्मास अवधिपर्यंत योगनिद्राया पश्चात जागर्ति. 

देवशयन्येकादश्या देवोत्थानेकादश्योर्मध्ये कालः चातुर्मासः उच्यते अर्थात् आषाढ़ शुक्ल पक्ष एकादशी तिथे: सम्पूर्ण श्रावण भाद्रपद आश्विन साकम् च कार्तिक मासस्य शुक्ल पक्ष एकादशी तिथि पर्यंत परिमितावधि चातुर्मास: इति कथ्यते. अस्मिन अवधि शुभकार्यादि अनुष्ठानादि च वर्जितोऽस्ति: —इति शास्त्रानि वदन्ति.

शास्त्रानुसारे अस्मिन अवधि श्रीहरि: योगनिद्रायां गच्छति.

देवोत्थान एकादशी तिथ्यागमन उपलक्ष्ये जना: स्वे स्वे गृहे श्रीहरि: निमित्त पूजोपवास: भजन-कीर्तनादि च कुर्वन्ति. 

अद्य प्रभृति जना: विवाह उपनयनादि वा अन्यानि मांगलिक कार्यानि यात्रादि च आरंभ कर्तुम समाचरन्ति. 
अद्यैव तुलसीविवाहोऽपि भक्त जना: श्रद्ध्या आचरन्ति.
 अद्य गृहे प्रतिष्ठित तुलसी तरुम् दीपमाल्या: सज्जन्ति जना: धूप धूम साकम् दीपम् अपि ते दर्शयन्ति.

हिंदु धर्मावलंबी कृते अयम तिथे: महत्व: परमोप्रतिष्ठित: 

इत्यलम.

राजीव रंजन प्रभाकर:
देवोत्थान एकादशी.
१२.११.२०२४.

Comments

Popular posts from this blog

साधन चतुष्टय

न्याय के रूप में ख्यात कुछ लोकरूढ़ नीतिवाक्य

भावग्राही जनार्दनः